Workshop: zelf essays schrijven in gesprek met Montaigne

Michel de Montaigne (1533 - 1592) komt door zijn jonggestorven vriend Etienne de la Boétie onder invloed van het humanisme. Op het landgoed dat hij geërfd heeft, kan hij zich terugtrekken en zich toeleggen op het lezen van de klassieke teksten, waar hij langzamerhand, eerst in de marge, later steeds zelfstandiger, zijn eigen gedachten aan toevoegt. Aan zijn schrijven ligt een belangrijk besef ten grondslag, namelijk dat ieder mens alle menselijke eigenschappen in zich draagt. Dat heeft als consequentie dat één mens, door goed naar zichzelf te kijken, kan proberen (essayer) iets over de hele mensheid en daarmee de wereld te weten te komen. Dat doet Montaigne in opstellen met titels als ‘Over de vriendschap’, ‘Over de ijdelheid’, ‘Over slapen’ en ‘Over geuren’. Aan de hand van dat laatste essay gaan we in deze workshop aan de slag: we schrijven, in de eerste persoon enkelvoud, een kort essayfragment over een geur of over geuren, verwijzend naar één inzicht van de oude meester zelf. Bijvoorbeeld dat een snor kan helpen om geuren vast te houden, en dat heelmeesters veel meer van geuren gebruik zouden moeten maken om onze zinnen te verzetten.

Toneeldialogen lezen en schrijven met (deels) weinig woorden

In het literatuuronderwijs op de hogescholen en universiteiten is er amper aandacht voor het lezen en schrijven van hedendaagse theaterteksten. Dat is jammer, want juist door theaterteksten te lezen en schrijven kunnen studenten hun genrekennis en creatieve schrijfvaardigheid ontwikkelen. Bij het schrijven van toneeldialogen doen studenten meer kennis op over verschillende literaire genres (met name het verschil tussen proza en toneel) en – in het verlengde hiervan – ontdekken ze dat het verhaal (of conflict) in toneelteksten vooral via de taaluitingen van de personages wordt vormgegeven. In de workshop ‘Toneeldialogen lezen en schrijven met (deels) weinig woorden’ wordt er dus niet alleen een lans gebroken voor het gebruik van hedendaagse theaterteksten in het (hoger) onderwijs, maar krijg je als docent eveneens handvatten om door middel van toneeldialogen de creativiteit, het talig inzicht en de genrekennis van de studenten te stimuleren.

De klas als taalwerkplaats: creatief schrijven in de klas

Ervaar zelf het creatieve schrijfproces in onze taalwerkplaats! Onderga hoe je iemand die ongeïnspireerd je les binnenkomt aankrijgt en zichzelf verrast met diens tekst. Hoe je iemand die helemaal vastloopt verder helpt en hoe die vervolgens durft te experimenteren met het verwoorden van gedachten en gevoelens en daarbij diens verbeelding gebruikt. Wat je ervaart in deze workshop, pas je morgen meteen toe in je eigen klassen.
De didactiek van creatief schrijven is een vak apart dat je doorgaans niet op de lerarenopleiding leert. Dactylus is gespecialiseerd in het opleiden van docenten creatief schrijven en heeft in 2024 de nascholing Creatief schrijven in de klas voor docenten ontworpen.

Hoe begeleid je leerlingen met diverse achtergronden bij creatief schrijven?

Het begeleiden van leerlingen met uiteenlopende taalachtergronden en niveaus bij creatief schrijven is een uitdaging waar veel leerkrachten mee te maken krijgen. Vaak zijn de opdrachten vooral geschikt voor één doelgroep, waardoor vergelijking met leerlingen die een andere achtergrond hebben, bemoeilijkt wordt. Bovendien houden creatieve schrijfopdrachten niet steeds rekening met de specifieke noden van leerlingen met een andere moedertaal. Dit kan leiden tot ongelijkheid en kan een eerlijke beoordeling van creativiteit belemmeren –  vooral voor leerlingen die minder taalvaardig zijn.

In deze presentatie bespreken we manieren waarop je valide en betrouwbare creatieve schrijfopdrachten kunt ontwerpen voor een diverse groep leerlingen. We bespreken het belang van het vermijden van vooroordelen en irrelevante factoren. Aan de hand van praktijkvoorbeelden en onderzoek tonen we hoe je bij het ontwerpen van opdrachten rekening kunt houden met de specifieke behoeften van leerlingen met een andere taalachtergrond. De focus ligt hierbij op het stimuleren van expressie en verbeeldingskracht. We sluiten de sessie af met concrete aanbevelingen.