Taalontwikkelend of taalbewust lesgeven – naar een breder perspectief voor meer impact

Uit mijn ontwerponderzoek in 2023 bleek dat onze taalzwakke leerlingen weinig problemen ervoeren tijdens Nederlands, Frans of Engels. Ze gaven wel aan te struikelen over onduidelijke vaktaal in de cursussen techniek. Vooral in zelf geschreven cursussen kenden ze lees –en begripsmoeilijkheden. Mijn technische collega’s zijn experts in hun vak, maar ze missen meestal voldoende talige vaardigheden en kampen bovendien met handelingsverlegenheid tijdens het schrijven van eigen cursusmateriaal. Deze uitdaging leidde in eerste instantie tot een cursus waarbij ik als leraar Nederlands samen met onze ondersteuner proactief de inhoud en lay-out aanpaste om aan de talige behoeften van onze leerlingen te voldoen en om hun leerkansen te maximaliseren. Een erg arbeidsintensief proces! Daarom probeerde ik vervolgens mijn collega’s techniek zelfredzamer te maken en eigenaarschap te stimuleren zodat ze hierin zelf een stuk verantwoordelijkheid opnemen. Dankzij stagiaire Eline van UA kreeg ChatGPT hier een belangrijke rol in en samen ontwikkelden we uiteindelijk enkele tools waarmee de collega’s nu zelf aan de slag kunnen tijdens het (her)schrijven van eigen cursussen. In onze school leren we ondertussen al 3 jaar van en met elkaar en we schrijven zo binnen taalbeleid een mooi verhaal over inclusief onderwijs met aandacht voor kansengelijkheid en diversiteit. Wil jij in jouw school ook graag preventief werken aan taal als struikelblok? Ontdek dan hoe deze brug tussen theorie en praktijk met leerkrachten die samenwerken tot stand kwam!

Hoe studenten begeleiden naar betere teksten in ‘niet-talige’ vakken? Een warm pleidooi voor pen en papier.

Tijdens deze inspirerende workshop deelt Joba Maréchal, docent aan de Hogeschool West-Vlaanderen, een warm pleidooi voor pen en papier. Daarnaast deelt ze drie praktische methodieken die direct toepasbaar zijn in jouw lessen. Je krijgt concrete voorbeelden en handige checklists aangereikt. Laat je inspireren door het belang van positieve feedback – de kracht van de groene balpen!

Taalgericht vakonderwijs in het vmbo

Gedurende één schooljaar namen docententeams van acht vmbo-scholen (bestaande uit vijf à zes docenten per team) deel aan een scholingstraject in taalgericht vakonderwijs (TVO). De training bestond uit zeven bijeenkomsten, verzorgd door ervaren trainers van de CED-Groep en CPS. Tijdens de bijeenkomsten werden er bij de 3 pijlers van TVO concrete lesontwerpen gemaakt die feedback kregen van de andere docenten en de trainers.

Onderzoekers van de Universiteit van Amsterdam volgden dit traject om de effecten van de training in kaart te brengen. Centrale vragen daarbij waren: welke invloed heeft de training op de kennis en opvattingen van docenten met betrekking tot TVO? En in hoeverre passen zij TVO-elementen daadwerkelijk toe in hun onderwijspraktijk? Tijdens de presentatie geven we een beschrijving van de kenmerken van dit traject en worden de resultaten van dit onderzoek gepresenteerd. De bevindingen bieden waardevolle inzichten in de professionalisering van docenten en laten zien op welke wijze geïntegreerd taal- en vakonderwijs kan bijdragen aan de (vak)taalontwikkeling van leerlingen.

We gaan taalbewust(er) ontwerpen bij Nederlands!

In alle vakken speelt taal een sleutelrol bij het leren, ook bij het schoolvak Nederlands. Dat lijkt een open deur, maar dat is het niet. We laten zien hoe je de lessen voor het schoolvak Nederlands kunt versterken door ook oog te hebben voor de taalcomponent van leren. We gebruiken daarbij een aantal ontwerpvragen, zoals:

• Wat zijn de begrippen die leerlingen deze les moeten verwerven: om welk(e) begrip(pen) gaat het en om welke relaties tussen die (en eerder geleerde) begrippen?
• In welke vorm moeten leerlingen laten zien (en delen met anderen) dat zij het begrip beheersen?
• Hoe zorg je dat het begrip verankerd wordt in de aanwezige kennis? Welke aanknopingspunten kun je vinden in het leven van de leerlingen?

We geven voorbeelden bij de ontwerpvragen en zetten je aan het werk met het ontwerpen van een les die je kort op deze bijeenkomst gaat geven.