Canon in de klas: een concrete lessenreeks

De literaire canon leidt zowel in Vlaanderen als in Nederland tot veel discussie. De canon en mechanismen van canonisering zijn dan ook uiterst relevant om in de klas aan bod te laten komen. Deze sessie stelt een tweedelige concrete lessenreeks voor gericht op leerlingen uit het vijfde en zesde jaar doorstroom- en dubbele finaliteit/havo/vwo over de literaire canon, waarbij de KANTL-canon als casus fungeert. Naast een korte introductie van de onderzoeksliteratuur over canonisering in het algemeen en in het onderwijs, wordt het lesmateriaal voorgesteld. De leerlingen leren via deze reeks wat (het belang van) een canon is, ondervinden zelf hoe een canondiscussie verloopt en gaan aan de slag met podcastafleveringen en recente artikels over de canon en de bijbehorende problematiek. Het concrete materiaal laat knip-en-plakwerk toe om op basis van het voorgestelde materiaal een lessenreeks op maat van je eigen leerlingen te maken.

Boeken slopen muren - Identiteit en talige diversiteit in de lessen Nederlands

De herwerkte eindtermen Nederlands en burgerschap voor de eerste graad van het Vlaamse secundair onderwijs blijven vanaf september 2024 aandacht vragen voor de culturele en talige diversiteit in onze samenleving. Van leerkrachten Nederlands wordt verwacht dat ze kansen grijpen om hun leerlingen bewust te maken van verschillende taalvariëteiten. Bovendien moeten ze jongeren begeleiden in hun zoektocht naar identiteit in een steeds diversere maatschappij. De eindtermen burgerschap van zowel A- als B-stroom stellen voorop dat leerlingen moeten kunnen “reflecteren over het relationele, gelaagde en dynamische karakter van identiteit (…) (zoals gerelateerd aan verbondenheid, solidariteit, discriminatie, wij-zij-denken)” en moeten kunnen toelichten “hoe verschillende vormen van diversiteit verrijkend en uitdagend zijn voor het samenleven”.

De eindtermen in de tweede graad gaan hier dieper op in. Onze leerlingen moeten niet alleen kunnen toelichten hoe hun persoonlijke identiteit zich verhoudt tot andere groepsidentiteiten of respectvol en constructief kunnen omgaan met elkaar. Ze moeten onder andere ook strategieën kunnen hanteren om om te gaan met vooroordelen, stereotypering en machtsmisbruik.   

Literatuuronderwijs, ook in de B-stroom, moet daarbij mogelijkheden bieden om te werken rond een positief talige en culturele houding. Maar hoe pak je dat concreet aan? En hoe kunnen we ondertussen het dalende leesniveau en -plezier ombuigen in heterogene klassen met anderstalige of taalzwakkere jongeren?

Van Bobbejaan tot Bazart: Nederlandstalige popmuziek zet aan tot (literair) leren

Nederlandstalige popsongs zijn interessant lesmateriaal, maar lijken niet altijd sant in eigen land. Toch verschaffen ze heel wat activerende leerkansen voor leerlingen, als insteek of als bronmateriaal voor lessen rond literatuur, vaardigheden of taalbeschouwing. Bovendien bieden ze een grondige kennismaking met de culturele rijkdom en verscheidenheid van de Nederlandse taal. Neem je leerlingen mee in de leerrijke wereld van de popmuziek die een toegankelijke aanzet vormt om te werken aan eindtermen.

Van creatief schrijven naar leesbevordering en leesplezier

Krijg jij je leerlingen nog amper overtuigd om te lezen? Probeer het dan eens langs een omweg. Via speelse en creatieve schrijfoefeningen kan je leerlingen laten proeven van schrijven én van lezen. Met behulp van laagdrempelige schrijfoefeningen ontdekken leerlingen de bouwstenen van de literatuur, middelen om een verhaal op te bouwen, sleutels om poëzie te begrijpen. Van korte, prikkelende schrijfopdrachten tot uitgebreide en verdiepende projecten: in deze workshop krijg je veel praktische tips om creatief schrijven toe te passen in de les. Daarnaast krijg je aanstekelijke voorstellen om je collega’s en de school mee in het leesbad te trekken.